طراحی پلان مسکونی
طراحی پلان‌های معماری یا همان نقشه‌های معماری یکی از مهمترین المان‌های ساختمان شما به دور از کاربری ملکتان به حساب می‌آید. پلان معماری توسط مهندس معمار طراحی می‌گردد.
یک مهندس معمار خوب، در طراحی نقشه‌هایش باید در نظر داشته باشد که کمترین فضای پرت اعم از راهروها، فضاهای تقسیم و… را داشته باشد.
اهمیت این موضوع از این بابت می‌باشد که شما اگر یک زمین با متراژ متوسط یا کم داشته باشید، اگر به درستی و توسط یک فرد با تجربه برای شما طراحی شود، از همان مقدار فضای کم، بهترین و مطلوب‌ترین استفاده را می‌کند اما اگر وسط یک فرد بی تجربه طراحی گردد رسما فضاهای شما هدر می‌رود.
حال برعکس این نیز وجود دارد که اگر حتی شما یک زمین با متراژ بالا داشته باشید اما همچنان توسط یک فرد بی تجربه طراحی شود، بیشترین متراژ شما که می‌تواند در آن فضاهای مفید و کارآمد طراحی شود در فضاهای پرت از بین می‌رود.
مورد دیگری که وجود دارد زمین‌های قناس هستند. شما همیشه زمینی که دارید یا زمینی که قرار است طراحی کنید به صورت مربع یا مستطیل نمی‌باشد و گاها زمین شما دارای زاویه، تو رفتگی، بیرون زدگی و… در نتیجه زمین شما دارای قناص می‌باشد.
حال اگر یک طراح یا مهندس معمار مبتدی روی این زمین طراحی انجام دهد این قناس در ساخت شما به چشم می‌آید و از قیمت و ارزش زمین شما می‌کاهد.
پس باید متوجه این موضوع باشیم که طراحی پلان‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است.
اگر بخواهیم به طور کلی انواع طراحی پلان‌ها را دسته بندی کنیم، پلان‌ها به دو دسته‌ی طراحی به روش آزاد و طراحی به روش بسته تقسیم می‌شود.
برای خانه‌ها و فضاهای مسکونی بیشتر پلان‌ها به طور بسته طراحی می‌شود اما امروزه نیز به روش مدرن همان طراحی پلان به صورت باز نیز طراحی می‌شود که از اتفاق طرفداران بسیاری نیز دارد.
حال در رابطه با پلان‌های تجاری اداری این موضوع تا حدودی برعکس می‌باشد و پلان‌ها به صورت باز طراحی می‌شود اما پلان بسته هم نیز برای تجاری اداری طراحی می‌شود.
حال برای طراحی پلان فضای مورد نظر باید به خیلی از موارد دیگر توجه کرد.
مثلا از جمله مواردی که در طراحی پلان باید به آن توجه کرد کاربری ساختمان و فضاها می‌باشد که متناسب با آن کاربری که دارد پلان طراحی می‌شود.
از جمله کاربری‌های ساختمانی، اداری، تجاری، مسکونی، آموزشی، درمانی و حتی به صورت چند کاربری و… می‌باشد که حال هرکدام از این ساختمان‌ها را متناسب با کاربری و یا مساحت موجود می‌توان به صورت تک واحده یا چند واحده طراحی کرد.
حال علاوه بر طراحی به صورت تک واحده یا چند واحده، در یک ساختمان می‌توان یا برای همگی طبقات یک پلان مشابه یا همان تیپ داشت یا می‌توان برای هر طبقه پلان متفاوت و مجزا طراحی کرد که لازم به ذکر است که در طراحی پلان برای طبقات،طراحی به صورت تیپ بودن بهتر است، از این نظر که داکت‌ها و تاسیات به طور مستقیم در همه‌ی طبقات تا روی بام می‌رود.
طراحی پلان مسکونی به صورت باز یا آزاد
اگر بخواهیم به ریشه این طراحی پلان بنگریم باید گفت که برای اولین بار ایده و کانسپت این نوع پلان توسط لوکوربوزیه معمار اهل سوئیس ارائه داده شد.
قصد آن از طراحی پلان باز در اصل یکی کردن و ادغام فضاهایی از جمله آشپزخانه، اتاق نشیمن و اتاق غذاخوری و پذیرایی می‌باشد که نتیجه‌ی این نوع طراحی پلان بزرگتر نشان دادن فضاها می‌باشد اما به این معنا نیست که فقط مختص به یکی کردن این فضاهای نامبرده باشد و به طور دقیق تر هر موقع که طراحی چند فضای مجزا و مستقل به هم پیوند خورده و متصل شده بودند یعنی آن فضا به صورت پلان باز یا همان آزاد طراحی شده است اما لازم به ذکر است که در این گونه طراحی، فضاها استقلال و عملکرد خود را از دست می‌دهند.
از موارد فضاهایی که می‌توان با یکدیگر تلفیق کرد فضاهایی مانند آشپزخانه و نشیمن یا آشپزخانه و فضای غذاخوری یا ترکیب فضای غذاخوری با سالن پذیرایی و نشیمن یا ترکیب چند فضای آشپزخانه و سالن نشیمن و پذیرایی و فضای غذاخوری است.
اما لازم به ذکر است که یکی شدن فضا ها به معنی این نیست که هیچ وسیله یا جسم جدا کننده ای استفاده نشود، بلکه شما میتوانید از پارتیشن های کوتاه که داخل آن‌ها پر و خالی باشد استفاده کنید یا از یک قفسه به عنوان کتابخانه در بین فضا استفاده کنید یا از آکواریوم‌ها، دکورهای تزئینی، شومینه و دیگر موارد نیز برای تقسیم بندی بهتر فضا استفاده کرد اما باید به این توجه داشت که این جدا کننده ها نباید به طور یکسره و سرتاسری، فضاها را از یکدیگر جدا کند که اگر این اتفاق بیفتد دیگر طراحی ما به سبک باز و آزاد نمی‌باشد.
اگر بخواهیم از مزایای این نوع طراحی پلان بگوییم می‌توان به تنوع در چیدمان در این فضاها اشاره کرد یعنی از بابت فضاهای بزرگی که به علت یکی کردن فضاها به وجود آمده است می‌توان هر بار چیدمان فضاها را تغییر داد.
یکی دیگر از مزایای این نوع طراحی پلان‌ها بزرگتر شدن فضاها می‌باشد از این بابت که برداشت دیوارها و جدا کننده‌ها بین فضاها خودش باعث کم شدن حجم آن‌ها از فضا است. از دیگر مزایایی که می‌توان به آن اشاره کرد بیشتر کردن روابط و تعامل بین افراد خانواده می‌باشد.
یکی از مهمترین مزایای دیگر این نوع طراحی پلان بالا رفتن ارزش سرمایه و ملک شما است از این بابت که تجربه نشان داده است در این سال های اخیر دیگر سلیقه‌ی مردم تغییر کرده است و نوع سلیقه‌ی آن‌ها به سمت طراحی‌های نوین رفته است که بیشتر طراحی پلان باز می‌پسندند و خانه هایی با این سبک طراحی بیشتر خریدار دارد و زودتر به فروش می‌رود که همان‌طور که گفته شد نشان دهنده‌ی بیشتر شدن ارزش ملک و دارایی شماست.
حال اگر بخواهیم به معایب این نوع و سبک طراحی پلان بپردازیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
از دست دادن آن محرمیت و محفوظ بودنی که در پلان‌های طراحی بسته وجود دارد دیگر در این سبک از طراحی فضا وجود ندارد که همین نداشتن حریم در بین فضاها خودش می‌تواند عامل انتقال سر و صدا ،پخش شدن بوی نامطبوع فضای آشپزخانه به دیگر فضاها ،دید داشتن به همه‌ی فضاها و عوامل دیگر شود.
از دیگر معایبی که می‌توان به آن اشاره کرد سختی و مشکل تر شدن سازه ساختمان می‌باشد، یعنی اینکه شما تصور کنید وقتی که دیوارهای بین فضای شما کمتر می‌شود و یا به تعبیری دهانه بین فضاها و ستون‌های شما زیاد می‌شود شما نیاز به تقویت کردن بیشتر فضای مورد نظر خود دارید که خود این کار باعث بیشتر کردن مصالحی از جمله تیرها و میلگردهای شما می‌شود که این زیادتر شدن مصالح باعث بالا رفتن هزینه‌ی ساخت و ساز شما می‌شود و این مورد به تنهایی یکی از بزرگترین عیب‌های این سبک طراحی پلان به حساب می‌آید.
یکی دیگر از عیب‌های این نوع طراحی پلان مشکل ساز بودن در هنگام خنک کردن و مخصوصا گرم کردن فضا می‌باشد از این رو که هر چقدر فضا بزرگتر باشد انرژی که بابت خنک کردن یا گرم کردن فضا مصرف می‌شود نسبت به فضاهای کوچکتر بیشتر است.
طراحی پلان مسکونی ویلایی
در ابتدا و قدیم‌ها سبک طراحی خانه‌ها و منازل به صورت ویلایی بوده که نهایت تا دو طبقه روی پیلوت ارتفاع می‌گرفتند اما با ازدیاد جمعیت ادامه‌ی این روند منطقی و جوابگو نبود و کم کم این سبک کنار گذاشته شد و مجتمع سازی جایگزین ویلا سازی شد.
حال اگر بخواهیم از مزایای خانه‌های ویلایی بگوییم دل باز بودن و نور کافی و مناسب بدون okb می‌باشد.
شما در خانه‌های ویلایی یک حیاط شخصی دارید که فقط مورد استفاده برای ملک شما می‌باشد و به طور اختصاصی میتوانید از آن استفاده کنید.
در پلان های ویلایی شما هیچ محدودیتی در ایجاد بازشو ندارید زیرا مشرفیت به همسایه‌ای نیز نخواهید داشت.
طراحی پلان مجتمع مسکونی
با ازدیاد جمعیت و بالا رفتن درخواست‌ها برای ملک و خانه، خانه‌ها از طرح ویلایی خارج شدند و به مجتمع تبدیل شدند و از دو طبقه روی پیلوت بیشتر ارتفاع گرفتند.
حال آپارتمان به یک ساختمان با استفاده مسكونی اطلاق می‌شود كه دارای حداقل 5 واحد آپارتمان مسكونی مستقل بوده و دارای فضاهای مشاع و مشترک آزاد، پاركينگ، دستگاه پله و ورودی يا ورودی‌های مشترک باشد.
خانه‌های داخل مجتمع و یا همان خانه‌های آپارتمانی شما یکسری محدودیت‌هایی نسبت به خانه‌های ویلایی دارید. مثلا شما در تعبیه‌ی بازشوها محدودیت دارید و باید به گونه‌ای باشد که هیچ مشرفیتی به ملک همسایه نداشته باشید. از دیگر معایبی که دارد این است که شما حیاط اختصاصی برای خودتان ندارید.
خیلی از مردم معتقدند که فضای منازل و خانه‌های آپارتمانی دلگیر و گرفته می‌باشد اما باید بدانید که فضای شما اگر به درستی و طبق ضوابط طراحی شود شما در خانه‌ی آپارتمانی نیز میتوانید حس رضایت داشته باشید.
اصول طراحی پلان مسکونی در اصفهان
اصولا خانه‌ها در اصفهان به صورت شمالی جنوبی می‌باشد که نور درجه یک نور جنوب و نور درجه دوم نور شمال می‌باشد و به همین جهت در اصفهان سالن و نشیمن در سمت جنوب طراحی می‌شود و اتاق خواب‌ها در شمال طراحی می‌شود.
شما زمانی که یک ساختمان آپارتمانی طراحی می‌کنید، ساختمان شما باید یکسری فضاها را به صورت الزامی دارا باشد که شامل موارد زیر می‌باشد:
انباری: فضایی است مجزا از واحد آپارتمانی واقع در پيلوت يا زيرزمين به منظور استفاده ساكنين جهت نگهداری وسايل غيرخطرناک و غیر ضروری. (انباری واحدها نبايد به صورت اشتراکی تامين گردد.) که پيش‌بينی انباری به ازاء هر واحد مسكونی به ميزان حداقل 3 مترمربع زيربنا الزامی است. محل احداث انباری صرفا زيرزمين يا پيلوت با دسترسی مناسب مجاز می‌باشد.
فضای ورودی و انتظار (لابی): فضای عمومی اشتراكی جهت تجمع در طبقه همكف آپارتمان كه در ارتباط مستقيم با ورودی است و می‌تواند دارای مشاعات سرايداری، آبدارخانه و سرويس بهداشـتی باشد.
پيش فضا: فضای تقسيم كننده در قسمت ورودی در داخل ساختمان و همچنين فضای تقسيم كننده و حريم ورودی واحدها در طبقات.
فضای تاسيسات: فضاهايی که تجهيزات و وسايل تاسيساتی ساختمان در آن نصب می‌شوند.
مجرای تهويه: فضایی که صرفا آشپزخانه در طبقات مورد استفاده قرار می‌گيرد.
فضاهای مشاع: قسمت يا قسـمت‌های مشـترک از عرصه و اعيانی آپارتمانی كه در انطباق با قانون تملک آپارتمان‌ها، مالكيت آن به عموم مالكان همان آپارتمان تعلق دارد. سطوح (فضاهای) مشاع عبارت است فضای ورودی و انتظار (لابی) سالن اجتماعات، سرايداری، پاركينگ، دستگاه پله، آسانسور، فضای باز (حياط)، استخر و ديگر امكانات ورزشی و ساير فضاهایی كه براساس طرح معماری به منظور استفاده عمومی پيش‌بينی و اجرا شده است.
ضوابط کلی که باید رعایت شود:
حداقل %50 فضای آزاد بايد به فضای سبز اختصاص يابد. اين فضا نبايد از %20 مساحت كل عرصه كمتر باشد. در اين خصوص طراحی فضای آزاد در نقشه‌های معماری الزامی است.
- رعايت كليه ضوابط ايمنی و حريق و تعبيه كليه تجهيزات مربوط به آن براساس مقررات ملی ساختمان و دستورالعمل ضوابط ايمنی و آتش‌نشانی مطابق پيوست شماره یک همين دفترچه ضروری بوده و بايد در نقشه تاسيسات ديده شود.
- برای مجتمع‌های مسكونی دارای ده واحد مسكونی و بيشتر امكان استفاده از حياط برای كليه واحدها الزامی است و بايستی به ازاء هر واحد حداقل 10 مترمربع از فضای آزاد حياط در نظر گرفته شود.
- مساحت مورد نياز برای تامين هر پاركينگ با احتساب تردد آزاد و فضاهای مشترک 25 مترمربع می‌باشد.
- حداقل مساحت زيربنای مفيد یک واحد مسكونی 60 مترمربع می‌باشد.
- ايجاد ناودانی و مجاری آبرو در معابر عمومی تحت هيچ عنوان مجاز نمی‌باشد.
- دسترسی به فضای آزاد آپارتمان بايد برای كليه واحدها امكانپذير باشد.
هزینه طراحی پلان مسکونی
تعرفه طراحی نقشه‌ها هر ساله توسط نظام مهندسی تعیین می‌شود.
شما برای پلان ساختمان مورد نظرتان نیاز به چهار سری نقشه دارید که شامل نقشه‌های معماری و سازه و برق و همچنین مکانیک می‌باشد که هزینه‌ی طراحی نقشه متناسب با قیمت‌های ذکر شده در جدول زیر می‌باشد.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب گفته شده در بالا، شما میتوانید مطلوب‌ترین و بهترین ساختمان را داشته باشید و به علاوه شما با رعایت این ضوابط میتوانید به راحت‌ترین شکل ممکن پروانه ساختمانی برای ملکتان دریافت کنید.