طراحی نمای ساختمان یکی از مهمترین مراحل طراحی معماری هر ساختمان است که در جذب و جلب توجه کارفرما و مشتری بسیار تاثیرگذار است زیرا در اولین مرحله، اولین چیزی که به چشم میخورد ظاهر یا همان نمای ساختمان است.
در گذشته خیلی توجه چندانی به طراحی نمای ساختمان نمیکردند و اصولا به صورت تمام آجر آن را اجرا میکردند. اما به مرور زمان، توجه ویژهای به اجرا و طراحی نماها شد که هم در فروش ساختمانها خیلی تاثیر داشت و هم در زیبایی شهر تاثیرگذار بود و باعث زیباتر شدن منظر شهری شد.
تصور کنید به عنوان کارفرما شروع به ساخت بنای خود میکنید؛ فرم کلی و پلانها به بهترین شکل طراحی و اجرا میشوند و شما رضایت کامل از فضاهای داخلی دارید؛ اما به هر دلیلی وقت و دقت لازم را برای طراحی نما صرف نمیکنید و در صدد تکمیل سریعتر ساختمان هستید.
با اتمام پروژه متوجه میشوید که چه کلاهی سرتان رفته است! ساختمانی که شامل بهترین فضاهای داخلی است اما نمای جذابی ندارد؛ نمیتواند حس کنجکاوی کاربران را برای دیدن فضاهای درونی ساختمان تحریک کند!
البته دیگر کاربردی که نمای ساختمان دارد، مانند پوستهای بر روی ساختمان است که از ساختمان در برابر انواع شرایط جوی مانند باد و باران و… حفاظت میکند و همچنین در برابر سرما و گرما مانند یک عایق حرارتی عمل میکند و حتی به عنوان عایق صوتی نیز به حساب میآید.
حال برای اینکه شما نمایی داشته باشید که بتواند در چشم ناظران تاثیرگذار باشد، باید مواردی را رعایت کنید که این عوامل شامل جنس مصالحی که استفاده میشود (البته بستگی به آب و هوای منطقه نیز دارد)، رنگ مصالح و… میباشد.
اگر به طور کلی بخواهیم به مصالح بپردازیم، عمده مصالحی که در طراحی نمای ساختمانها تا به الان استفاده میشده، آجر بوده اما امروزه آجر را با دیگر مصالحی همچون سنگ، چوب و غیره ترکیب میکنند و نتیجه مطلوبی هم دارد.
شما با شناخت و مطالعه در رابطه با سبکها، میتوانید تصمیم بگیرید که کدام مصالح با هم، همخوانی دارند و کدام را باید برای طراحی نما برگزینید. با این حال شاید انتخاب به تنهایی برای شما دشوار باشد. در این زمینه مشاورهایی وجود دارند که با نشان دادن نمونه سبکها و مدلها، میتوانند به شما کمک کنند تا شما را به بهترین انتخاب برسانند.
اگر بخواهیم رابطهی بین تعداد طبقات ساختمان و نوع سبک اجرایی نما را توضیح دهیم باید گفت که تعداد طبقات یک ساختمان در نوع سبک اجرایی ساختمان برای ما محدودیت ایجاد نمیکند و شما متناسب با سلیقهی مورد نظرتان میتوانید سبک دلخواه خود را اجرا کنید. مثلا اگر سبک رومی یا همان کلاسیک مورد پسند شماست میتوانید آن را هم در ساختمانهای ویلایی و هم در ساختمانهای آپارتمانی، اجرا کنید که این مورد در رابطه با نمای مدرن هم صدق میکند.
حتی در بعضی مواقع به اشتباه کارفرما تصور میکند که متناسب با تراس داشتن یا نداشتن ساختمان، سبک آن تعیین میشود که این یک باور غلط است که چه ساختمان شما تراس داشته باشد و چه نداشته باشد محدودیتی در انتخاب سبک شما ایجاد نمیکند و شما چه با داشتن تراس و چه بدون تراس میتوانید هم به صورت مدرن و هم کلاسیک کار کنید. البته به شرایط منطقهای که در آن ساخت انجام میدهید بستگی دارد اما خود تراس برای شما در سبک محدودیتی ایجاد نمیکند.
ویژگیهای یک نمای استاندارد
همانطور که گفته شد فقط ظاهر و زیبایی یک نما نشانهی بی نقص بودن نما نیست و باید قابلیتهای دیگری نیز دارا باشد. یک نمای ایدهآل باید مانند یک پوستهی محافظ روی ساختمان عمل کند و در برابر عوامل مختلف از آن حفاظت کند. البته که باید توجه داشت متناسب با آب و هوای هر منطقه نوع مصالح متناسب با همان شرایط را انتخاب کنید که ماندگاری بیشتری هم داشته باشد.
از نمونه ویژگیهای نما میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مقاوم در برابر آتشسوزی
مقاوم در برابر برف و باران
مقاوم در برابر یخزدگی
سبک بودن
عایق در برابر سرما، گرما و آلودگی صوتی
قابلیت رنگ ثابت
دوام بالا
مصالح مورد استفاده در نمای ساختمانها
همان طور که گفته شد در گذشته اصولا برای نمای ساختمانها از آجر استفاده میشده است اما با به وجود آمدن مصالح نوین، مصالح دیگری هم در کنار آجر برای نما جای خود را باز کردند.
آجر: هزینهی اجرای نما با آجر نه خیلی بالا است و نه خیلی پایین و به نسبت، قیمت معمول و معقولی دارد. همچنین وزن آجر سبک است و عایق حرارتی بالایی هم دارد و در برابر آتش سوزی مقاومت خوبی دارد. سرعت اجرای آجر به نسبت خوب است و اجرای آن ساده است. این نوع مصالح قابلیت اجرا در همهی اقلیمها و همچنین ماندگاری به نسبت خوبی هم دارد. این نوع مصالح به عنوان عایق صوتی متوسط عمل میکند و مقاومت معمولی و متوسطی در برابر زلزله دارد.
سیمان: هزینه اجرای نما با سیمان پایین است، همچنین سیمان وزن کمی دارد و این خودش یکی از مزایای سیمان به حساب میآید. اگر بخواهیم عملکرد سیمان را به عنوان عایق حرارتی بررسی کنیم به این صورت است که خیلی مقاومت بالایی ندارد و عایق کمی در برابر حرارت دارد. در رابطه با سرعت اجرای این متریال باید گفت که آن چنان سرعت بالایی بالایی ندارد و متوسط است اما سختی و دشواری نصب ندارد. سیمان را میتوان به عنوان مصالح نما در اقلیمها و آب و هواهای مختلف اجرا کرد. این نوع متریال برای نما از مقاومت و ماندگاری متوسطی برخوردار است. عملکرد سیمان در برابر آلودگی صوتی معمولی است.
سمنت برد: اگر بخواهیم در طراحی و اجرای نما از سمنت برد استفاده کنیم آنقدر هزینهی بالایی ندارد و به نسبت دیگر مصالح هزینهی کمی دارد. همچنین از وزن کمی برخوردار است و در برابر حرارت مقاومت بالایی از خود نشان میدهد و به عنوان عایق حرارتی عمل میکند. سرعت اجرای نما با سمنت برد بسیار بالا است و وقتگیر نیست. این مصالح قابلیت این را دارد که در اقلیمهای مختلف به عنوان مصالح نما اجرا شود اما ماندگاری معمولی و متوسطی دارد. این متریال در برابر آلودگی معمولی عمل میکند و خیلی عایق ایدهآلی نیست اما مقاومت بالایی در برابر زلزله از خود نشان میدهد.
جی اف آر سی: هزینه اجرا کردن نما با جی اف آر سی بالا نیست و هزینهی معقولی دارد و همچنین از وزن کمی برخوردار است. این متریال به عنوان عایق حرارت خیلی عالی عمل میکند و مقاومت بالایی دارد اما در برابر سر و صدا خیلی قوی عمل نمیکند. این مصالح از سرعت اجرای بالایی برخوردار است و قابلیت اجرا در اقلیمهای مختلف را نیز دارا میباشد. جی اف آر سی از مقاومت و ماندگاری بالایی برخوردار است اما در برابر آلودگی صوتی به عنوان عایق عملکرد خوبی ندارد. مقاومت این متریال در برابر زلزله بالا میباشد.
بتن اکسپوز: هزینهی اجرای این متریال برای نما معمولی میباشد و از وزن کمی هم برخوردار میباشد. اگر بخواهیم بتن اکسپوز را به عنوان عایق بررسی کنیم باید گفت که در برابر حرارت مقاومت متوسطی دارد همچنین در برابر صدا هم مقاومت متوسطی دارد. بتن اکسپوز در برابر زلزله مقاومت بالایی دارد و از ماندگاری بالایی هم برخوردار است. سرعت اجرای این متریال بالا است و این یکی از مزیتهای این متریال به حساب میآید. همچنین از این متریال میتوان در اقلیمهای مختلف استفاده کرد و محدودیت در اجرا نداریم.
سنگ: هزینهی اجرای نما با سنگ خیلی گران است که به عنوان مثال میتوان به نماهای کلاسیک اشاره کرد که اجرای آنها هم مشکل و زمان بر و هم هزینه بر است. وزن این متریال همانطور که مشخص است بالا است و این خودش یکی از مشکلات این متریال در اجرا به حساب میآید که باعث کاستن از سرعت اجرا میشود و حتی باعث میشود از مقاومت بالایی در برابر زلزله برخوردار نباشد. اما یکی از مزایای این متریال این است که ماندگاری بالایی دارد. همچنین از مقاومت حرارتی متوسطی برخوردار است اما برابر صوت به عنوان عایق خوبی عمل نمیکند.
البته ناگفته نماند که اجرای نما با سنگ جزء یکی از لوکسترین مصالح در نما میباشد که البته لازم به ذکر است که این نوع نما منتقدینی هم دارد که بر این عقیده هستند که ایران خودش کشوری است پر از هنرهای زیبا پس باید از هنر اصیل کشور خودمان در طراحی نما استفاده شود.
کامپوزیت: هزینهی اجرای کامپوزیت در نما متوسط است و از وزن کمی هم برخوردار است که از مزیتهای این متریال به حساب میآید. در رابطه با نوع عملکرد این متریال به عنوان عایق در برابر صوت و حرارت باید گفت که عایق حرارتی معمولی دارد اما در برابر سر و صدا خیلی ضعیف عمل میکند. سرعت اجرای این مصالح برای نما بالا است و از قابلیت اجرا در مناطق و اقلیمهای مختلف نیز برخوردار است و ماندگاری بالایی دارد و از خودش در برابر زلزله مقاومت بالایی نشان میدهد.
چوب: اگر بخواهید از چوب به عنوان متریال نما استفاده کنید باید بدانید که هزینهی زیادی را باید پرداخت کنید. وزن این متریال در حد متوسط است و نه خیلی سبک و نه خیلی سنگین است. چوب زمانی که در نما اجرا شود از قابلیت حرارتی بالایی برخوردار میشود اما در برابر آلودگیهای صوتی عایق خوبی به حساب نمیآید همچنین در زمان آتش سوزی بدترین متریال چوب است که سریع شعلههای آتش را منتقل میکند. از این رو کلا چوب ماندگاری متوسطی در نما دارد. متریال چوب مقاومت بالایی در برابر زلزله دارد. همچنین سرعت اجرای بالایی دارد.
نتیجه گیری
نمای ساختمان سبکهای مختلفی دارد که متناسب با هر سبک، متریال و مصالح مخصوص به همان سبک استفاده میشود. به طور مثال در سبک کلاسیک که به آن سبک رومی هم میگویند اصولا از سنگ، سیمان و بتن استفاده میشود که همانطور که گفته شد هم یک نمای آنتیک و هم یک نمای گران قیمت میباشد.
یا مثلا در نماهای مدرن از ترکیب مصالح مانند آجر، سنگ، چوب، کامپوزیت و… میباشد که نمای رایجی هم هست و در شهرهایی که محدودیت نوع سبک دارند، میتوان از این سبک نما استفاده کرد. مانند شهر اصفهان که اجرای نمای رومی در آن ممنوع میباشد.
البته باید این موضوع را هم در نظر داشت که اجرای هر سبک نما باید در منطقهی مناسب و متناسب با آب و هوای سازگار آن ناحیه باشد، تا دوام و ماندگاری نما هم افزایش پیدا کند.
آیا در تمام مناطق کشور میتوان از تمام سبکهای نما استفاده کرد؟
در برخی از شهرها به دلیل بافت تاریخی خاصی که وجود دارد، بعضی از سبکهای نما با این بافت تاریخی همخوانی نداشته و معمولا شهرداری اجازه استفاده از این سبکها را نمیدهد. مانند سبک نمای رومی که در شهر اصفهان ممنوع است.
اجرای کدام سبک نما سادهتر و سریعتر انجام میشود؟
سبک کلاسیک یا نئوکلاسیک به دلیل طرح و نقشهای خاص، پیچیدگیهای اجرایی زیادی داشته و مدت زمان بیشتری برای اجرا نیاز دارند. در حالی که در سبک مدرن اینگونه نیست.
کدام سبک طراحی نما طرفدار بیشتری دارد؟
از آنجایی که در سبک مدرن، مصالح و طرح و رنگهای متنوعی میتوان به کار برد، طرفداران این سبک تعداد بیشتری دارند. اما سبک کلاسیک و نئوکلاسیک محدودیت مصالح و طرح رنگ وجود دارد.