طراحی آشپزخانه

چرا طراحی آشپزخانه باید انجام شود؟

شاید شما فکر کنید که طراحی پلان‌ها چندان موضوع مهمی به نظر نیاید و با دکوراسیون داخلی بتوانید فضای مطلوبی را به وجود بیاورید، اما در واقعیت به این شکل نیست و طراحی پلان ساختمان شما اهمیت بسیار زیادی در فضاهای شما دارد.

آشپزخانه فضایی است که خانم خانواده بیشترین استفاده را از آن دارد و به تعبیری خانم یک خانه بیشترین زمان خود را در آشپزخانه می‌گذراند. پس باید به شکلی طراحی شود که فضایی آرام و آسوده را برای افراد استفاده کننده از آن فضا فراهم کند.

در گذشته به آشپزخانه به چشم فضایی برای برای پخت و پز نگاه می‌کردند اما با تغییر و تحول در فضاها و نوع طراحی‌ها، آشپزخانه به علاوه‌ی فضایی برای پخت و پز حتی محلی برای گذراندن وقت نیز می‌باشد.

یکی از مهمترین عناصر عملکردی در خانه، آشپزخانه  می‌باشد و با توجه به انجام انواع فعالیت‌ها در این فضا، وجود لوازم و تجهیزات مدرن، استفاده از سیستم‌های تأسیساتی برای آبرسانی و دفع فاضلاب، روشنایی، تهویه مناسب و توجه به نکات بهداشتی و نظافت در این فضا و دیگر مواردی که نیز باید رعایت شود. رعایت همین موارد است که باعث می شود طراحی آشپزخانه بسیار مشکل شود و همینطور نیاز است که حساسیت‌هایی به کار برده شود تا نتیجه مطلوب حاصل گردد.

عرصه بندی و جانمایی آشپزخانه (موقعیت آشپزخانه)

عرصه‌بندی یکی از مفاهیم اصلی در طراحی معماری است که به مرز و محل قرارگیری قسمت‌های مختلف ساختمان می‌پردازد. حال در رابطه با طراحی آشپزخانه باید گفت که این فضا باید ارتباط مستقیمی با ورودی داشته باشد. به تعبییری دسترسی آسانی به آن داشته باشد و در بهترین حالت و در صورت مقدور بودن با بالکن یا پاسیو نیز در ارتباط باشد. از دیگر فضاهایی که باید به آشپزخانه دسترسی مناسبی داشته باشد نشیمن و فضای صبحانه خوری است.

حال با رعایت تمامی این نکات اگر شما بتوانید در طراحی آشپزخانه از نور طبیعی و تهویه‌ی طبیعی استفاده کنید می‌توان گفت یک آشپزخانه ایده‌آل طراحی کرده‌اید و از آنجا که آشپزخانه بیشترین استفاده را برای خانم خانه دارد بسیار مناسب که به بهترین شکل طراحی شود تا مورد رضایت خانم خانه واقع گردد و به همین دلیل است که می‌گویند آشپزخانه قلب خانه به حساب می‌آید.

در آشپزخانه فضاهای دیگری نیز طراحی می‌شود. از جمله این فضاها، فضای غذاخوری است. همینطور که از اسم این فضا پیداست باید با آشپزخانه سر و کار داشته باشد و از همین رو باید نزدیک به آشپزخانه طراحی شود تا صرف کردن غذا و جمع کردن وسایل آن در راحت‌ترین حالت ممکن باشد. همچنین باید دید خوبی را دارا باشد و تا جایی که ممکن است باید نور طبیعی برای این فضا طراحی شود.

همچنین این فضا باید با نشیمن خانوادگی دسترسی و ارتباط راحتی داشته باشد؛ در خانه‌های کوچک ممکن است غذا خوری اعضای خانواده و  میهمانان با هم یکی باشد، در این صورت باید در طراحی آشپزخانه فضای آن و فضای غذاخوری جدا از یکدیگر طراحی شود.

پس در فضاهای کوچک ناهارخوری و غذاخوری یکی تعبیه می‌شود ولی در خانه‌های بزرگ، فضای مشخصی را برای غذاخوری پیش‌بینی می‌کنند. این فضا ممکن است با اتاق پذیرایی ادغام شود و یا مستقل طراحی شود. همچنین به پذیرایی و آشپزخانه دسترسی راحتی داشته باشد.

انواع سبک‌های طراحی آشپزخانه

طراحی آشپزخانه حالت‌های مختلفی دارد که ما چند مدل از اصلی‌ترین این مدل‌ها را برای شما توضیح می‌دهیم.

حالت اول به این شکل است که شما می‌توانید آشپزخانه خود را به طور کاملا مجزا و مستقل طراحی کنید. این روش در قدیم بسیار رایج بوده است اما این به این معنا نیست که دیگر این مدل از طراحی آشپزخانه از مد افتاده و دیگر کارایی ندارد و طراحی نمی‌شود. بلکه سلیقه‌ها و مد روز به روز دچار تغییر و تحول می‌باشد که شامل طراحی‌ و معماری داخلی نیز می‌شود.

یکی دیگر از دلایلی که جدیدا آشپزخانه‌ها مجزا و مستقل طراحی نمی‌شوند، کمبود متراژ می‌باشد که این اجازه را به طراح نمی‌دهد و از بابت محدودیت فضایی که دارد، خیلی فضای مناسبی برای مانور ندارد. اما باید در نظر داشت که متراژ پایین نباید در کیفیت طراحی شما تاثیرگذار باشد و اگر طراح یا مهندس معمار خبره و با تجربه باشد، می‌تواند در همان ابعاد کم و محدود یک آشپزخانه زیبا و اصولی طراحی کند که کارایی لازم را داشته باشد و خانم خانه در آن احساس راحتی کند.

حالت دوم طراحی آشپزخانه به شکل جزیره می‌باشد. آشپزخانه جزیره خودش طرح‌ها و حالت‌های مختلفی دارد که متناسب با ابعاد و سلیقه‌ی کارفرما قابل تغییر می‌باشد.

این حالات شامل طراحی به صورت L، طراحی به صورت U، طراحی به صورت T، طراحی به شکل G و… می‌باشد. اما در اصل حالت مشترک بین بیشتر طرح‌های جزیره، مشرفیت داشتن به آشپزخانه در قسمت‌های پذیرایی یا نشیمن می‌باشد. اما در همه‌ی موارد این نوع طراحی آشپزخانه صدق نمی‌کند و در مواردی که سلیقه کارفرما باشد و ابعاد شما بالا باشد حتی می‌توانید آشپزخانه جزیره‌ای طراحی کنید که یک فضای مستقل و بسته باشد.

آشپزخانه‌ی جزیره، که علت نام آن همان کانتر وسط می‌باشد، آشپزخانه‌ای است که کاربری‌های مختلفی دارد. مثلا گاهی کانتر وسط به عنوان میز غذاخوری استفاده می‌شود و حتی در مواردی قابل تغییر کاربری نیز می‌باشد.

در مواردی در وسط آشپزخانه یک کانتر نیز وجود دارد که یا زیر این کانتر خالی می‌باشد که فضایی برای استفاده به عنوان میز می‌باشد و گاهی زیر آن پر می‌باشد که یا کشو تعبیه می‌شود و یا کمد تعبیه می‌شود و حتی در مواردی به صورت چندکاره طراحی می‌شود.

حالت سوم طراحی آشپزخانه به این شکل است که می‌توان آن را به صورت دو تکه طراحی کرد که به این نوع و حالت طراحی، آشپزخانه اول و آشپزخانه دوم که همان آشپزخانه مخفی است می‌گویند.

در این حالت شما یک آشپزخانه در ابتدا دارید که مبلمان شده هم می‌باشد و در دیدرس است. اما آشپزخانه دوم در دیدرس نیست اما داخل آن هم مبلمان کامل از جمله گاز و سینک ظرفشویی وجود دارد.

هدف از طراحی آشپزخانه دوم مرتب بودن منزل است، مثلا زمانی که مهمان داشته باشید، پخت و پز داخل آشپزخانه دوم است و قرار دادن ظرف‌ها جهت شست‌وشو هم داخل آشپزخانه‌ی دوم انجام می‌شود که از این رو هم بوی نامطبوع ناشی از پخت و پز از بین می‌رود و هم نامرتبی از بابت ظروف از بین می‌رود.

ضوابط طراحی آشپزخانه

آشپزخانه‌ای که طراحی می‌کنید در کوچک‌ترین حالت باید حدود 10 درصد از مساحت کل خانه را در بر بگیرد. اولین و مهم‌ترین ضابطه که در طراحی آشپزخانه باید آن را رعایت کرد، مثلث کار می‌باشد. در مثلث کاری باید سه وسیله‌ی اصلی آشپزخانه یعنی سینک، ماشین ظرفشویی و یخچال قرار بگیرد.

زمانی که کابینت‌های آشپزخانه را طراحی می‌کنید باید توجه داشته باشید که در بین آن‌ مثلث سه وسیله‌ی اصلی باید قرار بگیرد.

هدف از مثلث کار این است که راحت‌ترین و بهترین دسترسی را این سه وسیله‌ی اصلی با یکدیگر داشته باشند و به یکدیگر نزدیک باشند، به تعبیر دیگر اگر سه ضلع این مثلث را با یکدیگر جمع کنید، جمع آن‌ها نباید از 3 متر و نیم کمتر و از 6 متر و نیم بیشتر باشد.

حال فضا و ابعادی که این وسایل نیاز دارند به شرح زیر می‌باشد:

یخچال: در صورتی که یخچال ساید بای ساید باشد، باید ابعاد 120 سانتی‌متر برای آن در نظر بگیرید.

اجاق گاز: با توجه به عمق کابینت‌ها که باید 60 سانتی‌متر در نظر بگیرید، عرض آن برای فضای قرارگیری گاز باید 60 سانتی‌متر باشد.

سینک ظرفشویی: سینک‌های ظرفشویی ابعاد مختلفی دارند که با توجه به بزرگی یا کوچکی آشپزخانه یا سلیقه‌ی کارفرما قابل تغییر می‌باشد. اما به طور استاندارد شما به فضایی حدود 60 سانتی‌متر احتیاج دارید. البته مورد دیگری که در رابطه با سینک در آشپزخانه وجود دارد این است که شما اگر آشپزخانه‌ی دوم داشته باشید، در آشپزخانه‌ی اول یک سینک کوچک باید طراحی کنید و سینک اصلی یا بزرگتر را در آشپزخانه‌ی دوم یا آشپزخانه‌ی مخفی تعبیه کنید.

نکته‌ی دیگری که باید به آن توجه کنید این است که اگر در دو سمت فضای آشپزخانه کابینت طراحی کنید، باید فضای بین این دو کابینت در کمترین حالت 120 سانتی‌متر باشد.

نتیجه گیری

با توجه به مطالب گفته شده در بالا نتیجه‌ای که می‌شود گرفت این است که شما حتما باید با توجه به رعایت کردن ضوابط، سلیقه و نیاز کارفرما را در نظر بگیرید تا به بهترین و مطلوب‌ترین طراحی آشپزخانه دست یابید و نمی‌توان هیچ کدام از این موارد را به تنهایی پیش برد.

مثلا شما در نظر بگیرید که فقط ضوابط را در نظر بگیرید و متناسب با همان ضوابط طراحی کنید اما زمانی که شما فضایی را طراحی می‌کنید، هرچند طبق ضوابط اما اگر سلیقه و نظر کارفرما در آن دخیل نباشد و در آخر به دل کارفرما نباشد، شما راه را درست طی نکرده‌اید. زیرا بهترین طراحی آشپزخانه زمانی است که شما با در نظر گرفتن سلیقه‌ی کارفرما، متناسب با ضوابط آن را طراحی کنید.